Devlet Ana

Kemal Tahir’in 1967 yılında yayınlanan ve büyük beğeni toplayan Devlet Ana romanı 6 bölümden oluşmaktadır ve Osmanlı Devletinin kuruluşunu anlatmaktadır.

Kitaptaki hikâye genel olarak Osmanlı Devletinin kurulduğu Söğüt’te geçmektedir ve Osmanlı tarihinin kurucuları sayılan Ertuğrul Gazi, Osman Bey ve Orhan Bey de kitapta yer almaktadır.
Kitabın birinci bölümü olan Kancık Vuruş’da genel olarak beyliklerin durumu ve Demircan’ın ölümü anlatılıyor.

Oymağın Beyi olan Ertuğrul Gazi’nin at bakıcısı olan Demircan Liya adındaki bir kızı sevmektedir. Liya Mavro ile birlikte Issız Han’ı işletmektedir ve hana bir gün Notüs Gladyüs adında biri gelir. Natüs Gladyüs sınırlarda karışıklık çıkartmak için görevlendirilmiş Sen Jan Şövalyelerinden biridir. Amacı burada beylikleri birbirine düşürerek onları zayıflatmak ve toprakları ele geçirmektir.

Natüs Gladyüs gece olunca Liya’nın odasına giderek ona tecavüz etmeye kalkışır fakat bunu başaramaz. Yine de Liya’ya olan düşkünlüğünden vazgeçmez ve onu takip eder. Liya, Demircan ile buluştuğu bir anda Notüs Demircan’a saldırır ve onu oracıkta öldürür. Liya da orada tecavüz ederek ona sahip olur. Bu sırada orada bulunan Osman Bey’in oğlu Orhan ile Demircan’ın kardeşi Kerim her şeyi görürler. Olaydan herkesin haberi olur ve ortalık karışır.

Kitabın ikinci bölümü olan Uyandırılan Işık’da ise Ertuğrul Gazi’nin hastalanması ve yerini Osman Bey’e bırakması konu ediliyor.

Ertuğrul Gazi çok ağır bir şekilde hastalanır. Bunun üzerine Oymağın başına geçmesi için oğlu Osman Bey seçilir. Bunun üzerine Bey olmak isteyen Ertuğrul Gazi’nin kardeşi Dündar Alp beyliği ele geçirmek için planlar yapmaya başlar. Bunun için düşmanları olan Rumlar ile iş birliği yapmaktan da çekinmez.

Demircan’ın hem Rum Notüs Gladyüz tarafından öldürülmesi ile annesi Bacıbey silah kuşanan herkesi toplayarak intikam almaya çalışır. Dündar Alp’in beyliği ele geçirmek için Rumlarla iş birliği yapması ve işlenen cinayetler sonrası ortalığı daha da kızıştırarak bir savaşın başlamasına neden olur.

Kitabın üçüncü bölümü olan Dost Çelmesi’nde ise Osman Bey’in Balkız’a olan aşkı ve bunun öğrenen düşmanlarının Balkız’ı kaçırma hikâyesi anlatılıyor. Osman Bey Şeyh Edebali’nin kızı olan Balkız ile evlenmek ister. Onu ailesinden istemesi içinde yakın dostu olan Alişar Bey’i görevlendirir. Fakat Alişar Bey de Balkız’ı kendine istemektedir. İstemeye gittiğinde kızı kendisine ister fakat vermezler. Bunun üzerine Osman Bey’e de istediğini ama vermediğini söyler.

Düşmanları Osman Bey’in Balkız’a olan ilgisini öğrenince Alişar Bey ile iş birliği yaparak Balkız’ı kaçırırlar.

Kitabın dördüncü bölümü olan Fal’da ise gerçeklerin ortaya çıkması anlatılıyor. Balkız kendini kaçıranlara direnmiş ve ellerinden kurtulmuştur. İşin gerçeklerini ve olayın arkasındakileri anlatır. Demircan’ı öldürenler ile bu işin arkasında olanların aynı kişiler olduğu iyice ortaya çıkar. Bunun üzerine ilk çatışmalar başlar.

Kitabın beşinci bölümü olan Derin Geçit’de ise Osman Bey’in topraklarını genişletmeye başlaması ve devlet kurma mücadelesi anlatılıyor. İlk fetihler de bu bölümde anlatılıyor.

Kitabın altıncı ve son bölümü olan Kerimcan’ın Yolu’nda ise Dündar Bey’in ihaneti ortaya çıkar. Çıktığı anda Osman Bey’i öldürmeye çalışır fakat başaramaz. Osman Bey devletini büyütmeye devam eder ve Bilecil, İnegöl gibi şehirleri ele geçirir. Bu sırada kaçan Notüs Kerimcan tarafından yakalanır ve öldürülür. Bundan sonra kılıcı tamamen bırakır ve medresede molla olarak kendini bilime adar.

Kemal Tahir