Yaygın bir şehir efsanesine göre mitolojide “bilgeliği” temsil eden kargalar ortalama 200-300 yıl yaşamaktadırlar. Kargaların fiziksel olarak yüzlerce yıl yaşadığına dair var olan inanış doğruyu yansıtmamakla beraber, kargaların çeşitli özellikleriyle destanlar ve halk öykülerinde anlatıldığı bilinmektedir.
Birçok kültürde mitololojik bir fenomen olarak yer alan karga, Eski Türk kültüründe de önemli bir yer tutmuştur. Göktürklerde “karga” kut ile ilişki bir kuş olarak kabul edilmiştir. Karganın derin düşünceyi temsil ettiğine inanılmıştır. Çin kaynaklarında ise, Vusun ile ilgili destanda karga ve dişi kurtun bir çocuğu beslediği aktarılmaktadır. Bu destanda karganın etle, kurdun ise sütle beslediği Kun-mo; ilahi özelliklere sahip olduğu düşüncesiyle Hiung-nu Tanyusu’nun himayesine alınarak yetiştirilmiştir.
Mitolojiler, destanlar ve öykülerde sembolik anlamlarıyla anlatılan kargalar bilinenin aksine kısa ömürlüdürler. Cornel Kuş Bilimi Laboratuvarı’nın karga türleri ile ilgili yapmış olduğu araştırmanın verilerine göre, tüm karga türleri doğal ortamlarında ortalama 13-20 yıl yaşayabilmektedirler. Doğal yaşam alanlarından koparılan kargaların ise yaşam süreleri ancak özel bir bakım ile uzatılabilmektedir.
Kargalar veya kuzgunlar yaşam sürelerinden daha çok zekalarıyla ön plana çıkmaktadırlar. Kargaların zeka ve bellekleri ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalarda diğer kuşlara göre daha zeki oldukları tespit edilmiştir. Problem çözme ve analitik düşünme yeteneğine sahip olan bu kuşlar, aynı zamanda yemeklerini depolama özelliğine de sahiptirler. Bununla beraber alet de kullanabilen kargaların ortalama 5 ile 7 yaş aralığındaki çocuklar kadar zeki oldukları düşünülmektedir.
Mitolojik Bir Fenomen Olarak Karga
Kutsal kitaplar bilgi kodlarını veren en önemli kaynaklardır: Kuran-ı Kerîm kaynağında, ilk insan olan Hz. Adem’in oğlu Kabil’e, öldürdüğü kardeşi Habil’i gömmesini öğreten karga olmuştur. İncil’de ise İlyas Peygamberi kuraklık ve kargaşa zamanları boyunca besleyenlerin kargalar olduğu belirtilmiştir. Bununla beraber kargalar, farklı medeniyetlerde sık sık mitolojilerin ve dinlerin konusu olmuşlar, haklarında sayısız hikaye yazılmış ve pek çok bilgi üretilmiştir.
Bazı kültürlerde düzen ve iyiliği temsil ettiğine inanılan karga, mitolojide ölülerin ruhlarını taşıyan bir fenomen olarak anlatılmıştır. Aynı zamanda mitolojik anlatılarda karga, tanrılara eşlik eden bir arkadaş olarak da yer alır. Bunun en önemli örneklerinden biri Tenedos’un koruyucusu Apollo ve siyaha dönüştürdüğü kargasıdır. Bununla beraber, bazı takımyıldızları da mitoloji kaynaklıdırlar; Corvus, Crater ve Hydra Takımyıldızları Apollo ve kargasının efsanesi ile ilişkilendirilmiştir.
Türk kültüründe de önemli bir fenomen olan karga “kut” ile ilişkilendirilmiştir. Nurbolat Bogenbayev ve Aydın Calmırza’ya göre, kut kavramı ile ilişkili olan kuş, kurtarıcı kargadır. Türk-Moğol ve Proto-Türklerin sözlü edebiyat ürünlerine bakıldığında da, karganın kurtarıcı vasıflarla anlatıldığı görülebilmektedir: Oyratlardaki “Jangar’ı kurtaran karga”; “Mancur Kağan’ı ölümden kurtaran karga”; “Vusunların kralı Kunmo’yı kurtaran karga” gibi.
Yılbaşının habercisi olarak görülen karga fenomeninin “kut” kavramı ile ilişkilendirilmiş olması, Eski Türklerde “karganın” önemli bir yeri olduğunu göstermektedir. Ayrıca karga fenomeni ile kut kavramının anlamsal yakınlığını gösteren bilgiler de (atasözü ve deyimler) Eski Türkler’den günümüze kadar değişmeden ulaşmıştır: “qarğaday kezinen” – karga çağından; “bizding qolımızğa da qarğa sanğır” – bizim elimize de karga seslenir; “qarğa tamırlı” – karga kökenli gibi.
Karga fenomenini Türk halklarının yanı sıra çeşitli bölgelerde yaşayan eski halklar da (Çinliler, Kızılderilililer, Sibirya halkları vs.) kendi dünya görüşlerine yakın bir anlam içerisinde yorumlamışlardır. Sibirya’da yaşayan İtelmenler’de, Kutha ile karga (Kutha-Karga) aynı anlamda kullanılmıştır.
Makalede sunduğumuz örneklere dayanarak “karga fenomeninin” eski halklarda önemli bir totem olduğunu ve onların dünya görüşünde önemli bir yere sahip olduğunu söyleyebiliriz.
Ayrıca Türk halkının sözlü edebiyatında “baht kuşu”, “bahta konmak” gibi olumlu kavramlar vardır. “Uçma” ve “konma” sadece uçabilen varlıklarda var olan bir özelliktir. Türk halklarının baht-kut’unu (baht) belli bir kuşla ilişkilendirdikleri bellidir. Karga ve kutla ilgili kaynaklar inceledikten sonra kuşlar arasında kendine has özellikleriyle öne çıkan karganın eski halklarda kuta bağlı olarak tanınmakta olduğu sonucuna ulaşılabilir.
Sonuç ve Değerlendirme
Kargalar Türk, Çin, Yunan, İskandinav v.s mitolojilerinde önemli bir fenomen olmuşlardır. Babil’de kargaların da iç organlarına bakılarak kehanette bulunulurken, Makedonya ve Yunanistan’da Perslere karşı ordu toplayan İskender’in gemisine bir karganın inmesi, savaşın kazanılacağına olan inancı besleyebilmiştir.
Kargalar salt mitoloji ve destanlarda değil, dinlerde de belli bir “form” içerisinde anlatılmışlardır. Örneğin Hz. Süleyman’a haber taşıyan iki kuştan biri karga olmuştur. Hz. Süleyman kıssasında karga, Hüthüt karşıtlığı ile anlatılmıştır. İlahi kökenli dinlerde karga fenomenine yüklenen anlam da Hz. Süleyman sonrasında değişime uğramıştır. Bir zamanlar “kut” ile ilişkilendirilen ve Antik Yunan kültüründe Apollo’nun dünyaya gönderdiği haberci olarak bilinen “karga”, Hz. Süleyman sonrasında geniş kültür çevrelerinde şüphe ile karşılanan bir fenomene dönüşmüştür.
Ayrıca kargalar (kuzgun) hakkında var olan mitolojik ve ezoterik bilginin mistik bir anlatımla kurgulandığı Game Of Thrones dizisinde “Üç Gözlü Kuzgun” olarak sembolize edilmiştir. Bu dizide karga sembolizasyonu, insan ile doğa ve doğa ile varlık arasında sürekli bir iletişim hali olan görme ilişkisi içerisinde anlatılmıştır. Bu dizide hakim olan düalite cehalet ve kötülüğe karşı, bilgelik ve iyiliğin varoluş mücadelesi şeklinde gelişmektedir.
İlk yorum yapan olun